Het spelen van veel videospelletjes zou een bepaald type van visueel handelen versterken. Veel mensen dus op zoek naar deze spelletjes. Toch blijkt uit nieuw Japans onderzoek dat het uitvoeren van opwindende videospelletjes op heldere beeldschermen de nachtelijke veranderingen in melatonine-concentratie onderdrukken, evenals andere elementen van onze biologische klok. Opwindende spelletjes ´s nachts op een helder schermpje spelen kan de fysiologische oorzaak zijn van een slechte nachtrust.

Melatonine noemt men ook wel eens het slaaphormoon. Dit wordt namelijk ´s nachts in de hersenen door de pijnappelklier of epifyse aangemaakt. Het hormoon regelt onze slaap- waakfunctie en het dag- en nachtritme. Wanneer we ouder worden gaat de pijnappelklier minder goed werken en wordt er dus ook minder melatonine afgescheiden met als gevolg dat mensen slechter slapen.

Indien omringend licht gedimd wordt, dan zorgt onze visuele waarneming er voor dat middels een zenuwprikkel, waar de hypothalamus bij betrokken is, dat er een toenemende afscheiding is van het hormoon melatonine door de pijnappelklier. Het serumniveau wordt net voor het slapen gaan 10 maal zo hoog en bereikt een piek omstreeks middernacht. Bekend is dat er in de wintertijd een hogere 24-uurs afscheiding van melatonine dan in de zomer. De afname van melatonine is waarschijnlijk de oorzaak van slapeloosheid bij ouderen.

Vanwege onze hoge mate van industrialisering gebruiken we steeds meer computers tijdens de nachtelijke uren. Ook het gebruik van internet is fors gestegen. In Japan stelt zelfs 53.7% van de internetgebruikers de bedtijd uit en 45 % van de internetters geeft aan dat ze hierdoor minder uren nachtrust hebben. Men heeft daardoor gedacht dat het werken aan pc-schermen het dag- nachtritme en het menselijk biologisch ritme beïnvloeden. Men weet niet welke factoren hier mee te maken hebben. Sommigen dachten dat het staren naar een helder beeldscherm terwijl men een bepaalde taak uitvoert, van invloed zou kunnen zijn op het biologische ritme van de mens. Een andere factor zou kunnen zijn dat de menselijke biologische klok en het slaap- waakritme beïnvloed worden door een toenemende verstandelijke activiteit door het gebruik van computers. Tevens zou het melatonine niveau beïnvloed kunnen worden door oefening en emotionele toestand.

Onderzoekers in Akita, Japan, onderzochten nu de effecten van een helder beeldscherm en een verhoogde verstandelijke activiteiten niveau op het nachtelijke melatonine niveau terwijl de proefpersonen ´s nachts taken uitvoeren op een pc. Hierbij worden bij zeven mannelijke studenten van gemiddeld 24.7 jaar de volgende zaken gemeten: afgescheiden melatonine, inwendige temperatuur, hartslag en slaperigheid. De groep moet een opwindende taak uitvoeren, schietspelletjes, en wel op een helder beeldscherm en als op een donker beeldscherm Tevens moeten ze vervelende taken, bestaande uit het maken van optellingen, uitvoeren op een helder scherm en evenals op een donker beeldscherm. Dit wordt tussen 23.00 uur en 02.00 uur uitgevoerd. Ze moeten naar het scherm staren anders zou er een alarmbelletje afgaan. Dit werd geteld.

Resultaat van het onderzoek is dat de afscheiding van melatonine om 02.00 u in ieder onderzoeksomstandigheid verhoogd is. De afscheiding wordt wetenschappelijk beduidend meer beïnvloed door de helderheid van het beeldscherm en is aanzienlijk lager tijdens de opwindende taak van spelletjes op het heldere beeldscherm dan tijdens uitvoering van de opwindende taak op het donkere beeldscherm. Geen aanmerkelijke verschillen zijn er tussen de hoeveelheid afgescheiden melatonine tijdens de vervelende taak op een helder scherm en de vervelende taak op een donker scherm.

De inwendige temperatuur neemt onder alle vier condities af tijdens de nacht. Deze is hoger tijdens het verrichten van de opwindende taak dan tijdens de vervelende taak van het optellen. Beduidend hoger is de temperatuur tijdens het uitvoeren van de taken met een helder beeldscherm dan tijdens de taken met een donker scherm in het laatste deel van iedere taak. De eigen geschatte mening over slaperigheid neemt toe in ieder van de vier omstandigheden. Maar ze zijn hoger tijdens de vervelende taakuitvoering dan tijdens de opwindende taken. Geen bijzonder effect zijn er bij een helder scherm.

De hartslag nam onder alle condities af. De hartslag was evenwel beduidend lager tijdens een vervelende beeldschermtaak dan tijdens de opwindende taak. Er is een lichte verhoging van de hartslag tijdens het werken aan een helder beeldscherm.

Er zijn observaties geweest die aantonen dat het blootgesteld zijn aan een elektromagnetisch veld het melatonine niveau in mensen onderdrukt maar dat heeft men met experimenten niet hard weten te maken. Omdat de intensiteit van het elektromagnetische veld van een helder beeldscherm veel lager is dan de velden die men gebruikt in de laboratoriumstudies, denkt men dat het elektromagnetische veld van het heldere beeldscherm weinig effect heeft op het melatonine niveau. Dus het uitvoeren van een opwindende taak op een videoscherm beïnvloedt de nachtelijke melatonine concentratie en andere fysiologische tekens van de menselijke biologische klok.

Een grotere slapeloosheid is de prijs die mensen betalen voor het nachtelijke spelen op de computer.

Gebruikte literatuur:
- Journal of Applied Physiology, May 2003
- http://www.the-aps.org/press/journal/1.htm

23 juni 2003, Janne Geraets